Dildə Deyərlikdən Edərligə (1)

Yazını bu əlifbada oxuyun: تۆرکجه

Dildə Deyərlikdən Edərligə (1)

etginlik: functionality

 

Dilin gəlişməsində, etginlik çox özəl bir proses sayıla bilər.

Demək, bu prosesdə, dil «nə demək» pilləsindən «nə etmək» pilləsinə qalxır! Beləlik’lə də, öz etginligindən yetginlənir!

Biz, burada, bu pillə yüksəlişini ən sadə bir yol’la açıqlaya­cağıq!

 

örnək:

(bir filmin başlanan səhnəsi) Bir damdaşda bir qız bir apartmanın zəngini basır. Öyrənci bir oğlan qapını açır.

 

qız: salam, bağışlayın sizi incidirmsə!

 

(birinci pillə!)

Qız nə deyir?

1. 1. (sadə forma)Qız deyir: “səlam, bağışlayın sizi incidirmsə!”2. ( teknikli furma ) “səlam,” deyir qız, “bağışlayın sizi incidi­rəmsə!”

 

(ikinci pillə!)

Qız nə edir?

1. 1. Qız oğlanı səlamlayır; sonra isə, ondan, biləsini incitməgi­nə görə , üzür istəyir/diləyir.
2. Qız oğlanı səlamladıqda, ondan, biləsini incitməginə görə, üzür istəyir/diləyir.

 

etginlik felləri: (hərbir nə edildinin bir adı var dir!)

1. 1. salamlamaq
2. üzürr istəmək/diləmək

 

sonuc:

pillə 1-də, deyilməkdən yaranan qürülüşları gördük!

pillə 2-də, edilməkdən yaranan qürülüşları gördük!

pillə 3-də, (gələcəkdə bu pillənin qürülüşları da veriləcək­dir!)

 

İndısə, siz bu üstdəki örnəgi nəzərə aldıqda, aşağıdakı danışı­ğı iki pillədə çevirib yazın:

 

qız: Mən’nən dostum təzəlikdə bu damdaşa gəlmişik. Apart­man 3F-dayıq.

 

(birinci pillə!)

Qız nə deyir?

1. 1. ………….. (siz yazın!)
2. ………….. (siz yazın!)

 

(ikinci pillə!)

Qız nə edir?

1. 1. ………….. (siz yazın!)
2. ………….. (siz yazın!)