Tag Archives: ناصر منظوری

Kompleksliklər (18) Gözlə və Göz`lə   Türkcə`də qayda olaraq ismə “-lə/-la” əki artırılarsa o isim felə çevriləcəkdir. Aşağıdakı ismlərdən düzələn fellərə baxırıq:   göz + lə = gözləmək ayaq + la = ayaqlamaq iş + lə = işləmək   Ama “göz ilə”-nin qısalmış forması “göz`lə” yazılmalı dır, buna görə:   Gözlə: …

Dildə Deyərlikdən Edərligə (4)   (birinci pillə!) Qız nə deyir? Qız oğlana deyir: “Üz salmaqdan acığım gələr, ancaq sizin süpürgəz var mı?” “Üz salmaqdan acığım gələr, ancaq sizin süpürgəz var mı?” deyir qız.     (ikinci pillə!) Qız nə edir? Qız, birisinə üz salmaqdan acığı gəldiyini oğlana söyləyir/söylüyür. Ancaq, sonra, …

Kompleksliklər (12) «ertə» və «ərtə» kompleksliyi!   Dil bir varlıq dır! bir varlıq hükm’lə bara gələn deyil! Dilimizin varlığında 9 dənə sait yaranıbdır. bu sait’lər , dilin əsas doğal zərurətinin törəmələri dirlər. bu törəmə’lərin birisini hökm ilə batırmaq istəsək’sə dilin varlığında bala bala gərgin’lik yaranma ehtimalı artacaqdır. misal olaraq , türkiyə …

Dildə Deyərlikdən Edərligə (1) etginlik: functionality   Dilin gəlişməsində, etginlik çox özəl bir proses sayıla bilər. Demək, bu prosesdə, dil «nə demək» pilləsindən «nə etmək» pilləsinə qalxır! Beləlik’lə də, öz etginligindən yetginlənir! Biz, burada, bu pillə yüksəlişini ən sadə bir yol’la açıqlaya­cağıq!   örnək: (bir filmin başlanan səhnəsi) Bir damdaşda …

Kompleksliklər (11) «azarkeş» yuxsa «baz»   (Kompleksliklər 8, 9, və 10-da Fransız və Ərəbcə’dən gətiril­miş qaydalar əsasında dilimizdə tapılmış qayda gərgin­lik­lərindən danışıldı. İndisə, anayın bir kümplekslikdən danışı­lacaqdır!)   Bakı’da , Elmlər Akademıyası’nin bilicilərindən «azarkeş» kimi anayın bir istilahın yaranmasınin dəlilini soruşdüum. Onlar bu sözü belə ıç elədilər: [Rus dilində «sevmək» …

Komplekslikllər (8) Kaybetmek (qayib etmək)   Bir dilə, özgə dillərinin qaydaları yüklənərsə o dil gərgin bir durumda qala bilə; aşağıdakı misalı birlikdə oxuyaq:   İngiliscə’nin “lose” feli, Türkcə’də üç fərqli olan fellərə çevrilir: Lose: itirmək Lose: əldən vemək Lose: uduzmaq   Fransız dilində də “perdre” feli belə dir!   Deməli: …

Kompleksliklər (7) 1. -çi , 2. –ici əkləri (şəkilçiləri) (Bu iki əklər ayırd olmalı dırlar!)   Dilimizdə səzirgi bir qayda kimi , «isim» və «fel» ayırd olurlar. Beləki, «ـçi» əkı ismə və «ـici» əki isə fel kökünə yapışar! Ancaq, Türkiyə şivəsindən dilə sızmış yalnız «ـci» əki («ـçi» və «ـici» əklərinin …

Nəsildən Nəsilə Korlanan Dil Səzirgisi / Nasır Mənzuri Əzizimiz alanda əlinə qələmi, dünyanın buludları, dağ-dərələri, ağacı, göy-göyərtisi, sevgisi . . . elə lap göz.görəsi bircə bircə çevrilir kvadrat olur, düzbucaq olur, üçbucaq olur,  . . . Ay balam, belə niyyə? *   *   * Yüz il qabaq, hansı uzaq bir kəndin …

Kompleksliklər (5) Dilimizdə törədilmiş kompleksliklər (məfhum gərginliyi) Aşağıdakı istilah , əziz tədqiqatçımız ustad Seyid Səlamətin vərindən dönə dönə işləndiyi üçün açıqlanır: [erkək inək . . . ] (Farsca , « qav_e nər »in tərcüməsi) Ustadın demək istədiyi ad ancaq «Öküz» dir ! İnanılmazcasına , belə bir kompleks olan və gərginlik …

Kompleksliklər (4) Dilimizdə törədilmiş kompleksliklər (Məfhum gərginliyi) Dilimiz böyük bir dil dir. Bu dili minlər il dir xalq qoruyub , becərdərək bu boya çatdırıb dır ; ancaq bövürdən çıxan kompleksliklər bu dili gərgin bir hala salmaqda dir.Aşağıdakı , bunların biri dir. (Bu məfhum kompleks liyini ziyalılar təzəcə dilə yükləyiblər ): …