يئني قاپی ديل-دوشونج
Yazını bu əlifbada oxuyun: تۆرکجه
Dildə Deyərlikdən Edərligə (4)
danışığın davamı:
Qız: Üz salmaqdan acığım gələr, ancaq sizin süpürgəz var mı?
(birinci pillə!)
Qız nə deyir?
- Qız oğlana deyir: “Üz salmaqdan acığım gələr, ancaq sizin süpürgəz var mı?”
- “Üz salmaqdan acığım gələr, ancaq sizin süpürgəz var mı?” deyir qız.
(ikinci pillə!)
Qız nə edir?
- Qız, birisinə üz salmaqdan acığı gəldiyini oğlana söyləyir/söylüyür. Ancaq, sonra, ondan süpürgələri varsa almaq istəyir/istiyir.
- Qız, birisinə üz salmaqdan acığı gəldiyini oğlana söylədikdən sonra ancaq oğlana üz salaraq, ondan süpürgələri varsa almaq istəyir/istiyir.
(üçüncü pillə!)
Sizcə, belə demək`lə qızın sözlərində ki kimi bir bir anlam var dır? (Onun nə etdiyini öz zehnimizcə yoruruq!)
- Məncə, süpürgələrini borc almaq üçün oğlana üz salmaqdan öncə ancaq beləcə üz salmalardan acığı gəldiyini söylədikdə, qız öz karakterinin məhcubluğunu və gərgin bir durumda qalmasını açıqlamaq istəyir/ istiyir.
Qurulşların məfhum etginliyi:
1. Məncə, [əqidə dönüş]
2. süpürgələrini borc almaq üçün oğlana üz salmaqdan öncə [vəziyət, durum]
3. ancaq [kontrast]
4. beləcə üz salmalardan acığı gəldiyini söylədikdə, [vəziyət, durum]
5. qız öz karakterinin məhcubluğunu və gərgin bir durumda qalmasını açıqlamaq istəyir/istiyir. [əsil, edicilik quruluş]
- Məncə, süpürgələrini borc almaq üçün oğlana üz salmaqdan öncə ancaq beləcə üz salmalardan acığı gəldiyini söyləmək`lə, qız, oğlana indiki üz salmasının gərəkli bir haldan asılı oldusunu bildirmək istəyir/ istiyir.
Qurulşların məfhum etginliyi:
1. Məncə, [əqidə dönüş]
2. süpürgələrini borc almaq üçün oğlana üz salmaqdan öncə [vəziyət, durum]
3. ancaq [kontrast]
4. beləcə üz salmalardan acığı gəldiyini söyləmək`lə, [vəziyət, durum]
5. qız, oğlana indiki üz salmasının gərəkli bir haldan asılı oldusunu bildirmək istəyir/ istiyir. [əsil, edicilik quruluş]
ikinci və ücüncü pillələrdə əldə olunan “edırlik fellər”:
1. söyləmək
2. üz salmaq
3. istəmək
4. birdirmək
Sonuc:
Pillə 1-də, deyilməkdən yaranan quruluşları gördük!
Pillə 2-də, edilməkdən yaranan quruluşları gördük!
Pillə 3-də, öz yorumumuzdan törənmiş quruluş parçalarını buruşuqlu bir quruluş sisteminə düzə bildik! İkinci pillə sayağında, edilməkdən yaranan quruluşları gördük.
gələcək tapşırıq!
(Aşağıdakı danışığı siz işləyin!)
Oğlan: Süpürgə? Bəli ki, süpürgəmiz var. Tam, süpürgəmiz harda?
(Dostunun adı “Tam” dır.)
(birinci pillə!)
Oğlan nə deyir?
- . . . . ( siz yazın ! )
- . . . . ( siz yazın ! )
(ikinci pillə!)
Oğlan nə edir?
- . . . . ( siz yazın ! )
- . . . . ( siz yazın ! )
(üçüncü pillə!)
Sizcə, belə demək`lə oğlanın sözlərində nə kimi bir anlam var dır? (onun nə etdigini öz zehnimizcə yoruruq!)
tapşırığın ikinci istəyi:
Üstə ələgəlmiş edərlik fellərini aşağıda yazın!
Nasır Mənzuri
